มาบตาพุด มรดกเลือด!
กำเนิดของมาบตาพุด ทำให้ผู้คนในสังคมไทยได้รับบทเรียนมากมายในฐานะมหากาพย์ของความขัดแย้งแบบปลายเปิด! ไม่มีใครรู้ว่าบาดแผลในความเคลื่อนไหวของหมู่บ้านประมงเล็กๆ ที่เปลี่ยนเป็นเมืองอุตสาหกรรมนี้ จะมีจุดหมายปลายทางเช่นไร? เพราะเหตุว่ามิติที่ผู้คนหลากหลายเข้าไปสัมผัสรับประสบการณ์จากชุมชนประมงที่เปลี่ยนไปแห่งนี้ ต่างก็ได้รับบทเรียนแตกต่างกันหลากรสชาติ หลากมิติ
การเปลี่ยนแปลงของมาบตาพุด เกิดขึ้นจาก จินตนาการที่ต่างกันอย่างสุดขั้ว ของกลุ่มคนในสังคมที่ยืนกันคนละด้าน
จินตนาการของนักเศรษฐศาสตร์อุตสาหกรรม เห็นภาพมาบตาพุดเป็นหัวจักรภาคอุตสาหกรรม ที่จะขับเคลื่อนการเติบโตให้เกิดการเปลี่ยนแปลงต่อเศรษฐกิจประเทศขนานใหญ่ ซึ่งสอดรับกับแนวนโยบายรัฐในขณะนั้น มาบตาพุดจึงถูกกระทำชำเราด้วยความสวย ไม่ว่าจะสะสวยในเรื่องความคุ้มทุนทางเศรษฐกิจ ความเหมาะสมทางภูมิศาสตร์ การเป็นจุดตั้งทางโลจิสติก ที่ช่วยลดต้นทุนเพื่อเพิ่มกำไรให้กับผู้ลงทุน รวมทั้งมีแรงงานในพื้นที่และกลุ่มเมืองบริวารรองรับในเบื้องต้นอย่างลงตัว
จินตนาการของรัฐ มีทิศทางไปทางเดียวกับนักเศรษฐศาสตร์อุตสาหกรรม ที่มองเห็น GDP ของประเทศเติบโตแบบก้าวกระโดด จากการชำเรามาบตาพุด มองเห็นตัวเลขการเติบโตต่อเนื่องและภาษีก้อนใหญ่ ตลอดจนเห็นลู่ทางการดึงดูดเอาฝูงนักลงทุนจากนานาประเทศเข้ามาช่วยสร้างความมั่งคั่งจากการรุมยำมาบตาพุดกันแบบไม่ยั้งมือ หมู่บ้านชาวประมงเล็กๆ ที่เคยสงบเงียบกลมกลืนกับฤดูกาลจึงถูกเปลี่ยนเป็นเมืองอุตสาหกรรมแบบพลิกหน้ามือเป็นหลังตีนในเวลาชั่วพริบตา
จินตนาการขั้วตรงข้าม เป็นของกลุ่มนักสิ่งแวดล้อม นักนิเวศวิทยา นักสังคมวิทยา และนักมานุษยวิทยา รวมถึงกลุ่มอุดมการณ์มาร์กซิสต์ที่ต่อต้านกระแสทุนทั้งหลาย
กลุ่มนิเวศวิทยาและสิ่งแวดล้อม มองเห็นความล่มสลายของระบบนิเวศน์ชายฝั่ง เห็นหายนะของสรรพชีวิตที่จะต้องเผชิญชะตากรรมอันรันทดและการสูญพันธุ์ของสัตว์บางประเภท บางสายพันธุ์ รวมถึงผลกระทบต่อความอุดมสมบูรณ์ และพื้นที่เพาะปลูกในอาณาบริเวณที่ถูกทำให้เปลี่ยนไป
นักมานุษยวิทยา จินตนาการเห็นมาบตาพุดเหมือนหญิงสาวไร้เดียงสา สดสวย อ่อนเยาว์ ถูกรุมกระทำชำเรายับเยินแล้วยับเยินอีกจากหลายกลุ่มหลายสัญชาติ จนแน่นิ่งไปพร้อมกับชะตากรรมที่เผชิญ ไร้เสียงปริปากร้อง!
นักสังคมวิทยา จินตนาการถึงทรัพยากรที่พึงดำรงอยู่ในฐานะของทรัพย์สมบัติร่วมกันของชาติ แต่กลับถูกอำนาจรัฐเล่นแร่แปรธาตุ เปลี่ยนให้ไปอยู่ในมือของทุนไม่จำกัดสัญชาติ ที่สามารถครอบครองกระทำชำเราได้โดยถูกกฎหมาย
ขณะที่ ชาวบ้านพื้นถิ่น แต่งแต้มจินตนาการไปตามประสบการณ์อันว่างเปล่า ที่ไม่เคยรู้จักเมืองอุตสาหกรรมมาก่อน แบ่งเป็นสองพวก พวกหนึ่งคิดถึงจินตภาพของความเจริญความมั่งคั่งและการเปลี่ยนแปลงสู่ชีวิตอารยะ ตามคำบอกเล่าที่ได้ยินได้ฟังมา อีกพวกหนึ่งหวั่นวิตกต่อการเปลี่ยนแปลงที่มองไม่เห็นนึกภาพอนาคตไม่ออก แต่คนในพื้นถิ่นทั้ง 2 กลุ่มก็ต้องจำใจขายที่ดิน นา ไร่ ไปจนถึงขนำที่พักริมทะเล ตามกฎหมายเวนคืนที่ดิน!
การบุกเบิกเติบโตด้วยกระแสทุนและอำนาจรัฐ ทำให้มาบตาพุดเปลี่ยนแปลงแบบก้าวกระโดด เปลี่ยนไปรวดเร็วพลิกฟ้าพลิกดินยิ่งกว่าหน้ามือเป็นหลังตีนเสียอีก ปล่องควัน กล่องตึก ท่อแป๊ปเชื่อมต่อกันระโยงระยาง กลายเป็นภาพที่เปลี่ยนอารมณ์ผู้พบเห็นอย่างสิ้นเชิง ไม่มีต้นไม้ ชายทะเล สวนเงาะ สวนพุทรา และนาข้าวที่ล้าหลังอีกต่อไป มีแต่ความเจริญก้าวหน้า ความมั่งคั่ง และการขูดรีดธรรมชาติอย่างสาหัสสากรรจ์ ชนิดที่ไม่เคยมีมาก่อนในถิ่นย่านนี้ หรือในประเทศนี้ก็ว่าได้
ความเป็นเมืองอุตสาหกรรมมาบตาพุด อาจจะอินเอามากๆ กับจารึกพ่อขุนรามฯที่ว่า ?ใครใคร่ค้าม้าค้า ใครใคร่ค้าช้างค้า? เลยลุยยำมาบตาพุดจนเละหนำใจ ไม่มีใครสนใจเรื่อง ความสามารถในการรองรับ (Carrying capacity) ของระบบธรรมชาติ มีแต่การเพิ่มและเพิ่มและเพิ่มโรงงานและการลงทุน ?การเติบโตทางเศรษฐกิจ? ?บรรยากาศการลงทุน? เป็นวาทกรรมนำที่สำคัญของเขตพิเศษในอาณาบริเวณนี้
ความฉิบหาย ความตาย และความพินาศของทรัพยากร สิ่งแวดล้อม และท้องถิ่น ถือเป็นเรื่องที่ต้องเสียสละ! นี่คือจินตนาการใหม่ นี่คือวิทยาการแห่งความก้าวหน้าแห่งยุคสมัย!
ประสบการณ์เชิงประจักษ์เช่นนี้ ได้สะท้อนผ่านมาบตาพุดให้เห็นถึงบทเรียนของ รัฐล้าหลัง ผู้เดินหน้าทำโครงการที่ก้าวหน้าด้วยฐานความรู้ขาดวิ่น โดยพึ่งพาอาศัยกฎเกณฑ์ที่พิกลพิการ ด้วยการใช้อำนาจแบบไร้ระเบียบเลอะเทอะ ความมั่งคั่งเป็นของผู้ลงทุน ส่วนปัญหาและความฉิบหายที่เกิดขึ้นเป็นเรื่องที่ท้องถิ่นและสังคมรับผิดชอบร่วมกัน
มาบตาพุดวันนี้จึงกลายเป็นตำนานของมรดกเลือด และมหากาพย์ความขัดแย้งอันไม่มีวันสิ้นสุด!


เขียนโดย อภิชาต ทองอยู่

อ่านต่อได้ที่...http://www.thailandforum2010.com/magazine/magazine_10/#/0